Jak prawidłowo testować czujki pożarowe?

Systemy sygnalizacji pożarowej stanowią podstawę bezpieczeństwa w każdym budynku. Sercem tych systemów są czujki pożarowe, które nieustannie monitorują otoczenie w poszukiwaniu oznak pożaru. Aby jednak system był skuteczny, czujki muszą działać bez zarzutu. Dlatego regularna weryfikacja ich sprawności jest kluczowa dla zapewnienia maksymalnej ochrony życia i mienia.

Regularne testowanie czujek pożarowych to jeden z najważniejszych elementów utrzymania systemów przeciwpożarowych w pełnej sprawności. Nawet najlepsza czujka nie gwarantuje bezpieczeństwa, jeśli jej działanie nie jest potwierdzane w praktyce. Test powinien możliwie wiernie odzwierciedlać realne warunki pożaru, a nie tylko sprawdzać elektronikę wewnętrzną urządzenia.

Jak odpowiednio testować różne typy czujników pożaru?

Na rynku dostępne są różne typy czujek, reagujące na odmienne parametry pożaru. Każda z nich wymaga nieco innego podejścia do testowania. 

Czujki dymu

Najpopularniejsze w budynkach biurowych, halach, hotelach i mieszkaniach.

Do testów używa się specjalnych aerozoli dymnych, np.:

• Solo A5 – standardowy tester dymu,
• Solo A10 – tester z niepalnym propelentem.

Aerozole te generują syntetyczny „dym”, który imituje zachowanie prawdziwych cząstek spalania, ale jest bezpieczny dla czujki i nie zostawia osadu.

Jak testować:

1. Załóż tester (np. Solo 330 lub 332) na przedłużacz lub kij teleskopowy.
2. Wprowadź głowicę nad czujkę.
3. Rozpyl krótką dawkę aerozolu (0,5–1 s).
4. Odczekaj kilka sekund na reakcję czujki.
5. Po alarmie odsuń tester, aby cząstki mogły się ulotnić.

Najczęstszy błąd: Rozpylanie zbyt długie lub bezpośrednio na czujkę — powoduje zabrudzenia i fałszywe alarmy.

Czujki tlenku węgla (CO)

Stosowane w garażach podziemnych, kotłowniach, budynkach mieszkalnych i systemach GAS.

Do testów służy:

• Solo C3 – aerozol symulujący obecność CO w odpowiednim stężeniu.

Jak testować:

1. Umieść tester nad czujką, tak jak przy testach dymu.
2. Rozpyl zgodnie z instrukcją — zwykle dłużej niż A5 (CO wymaga stabilnego stężenia).
3. Odczekaj, aż sygnał alarmowy zostanie wysłany do centrali.

Uwaga: CO jest bezwonny — dlatego używa się kontrolowanych aerozoli, by nie przekroczyć bezpiecznych norm.

Czujki ciepła

Wykorzystywane w kuchniach, pracowniach technicznych, halach z dużym zapyleniem.

Testuje się je generatorami ciepła, np. Solo 461.

Najważniejsze zasady:

• nie wolno używać zapalniczek ani gorącego powietrza bez kontroli temperatury,
• czujka musi osiągnąć temperaturę progową, ale nie wolno jej przegrzać,
• test wykonuje się blisko głowicy czujki, ale bez dotykania jej urządzeniem.

Częstotliwość i zakres kontroli

Częstotliwość testowania zależy od rodzaju systemu i specyfiki obiektu, jednak zaleca się przeprowadzać regularne testy.

Zalecenia producentów i norm (np. PN-EN 54-14) mówią jasno:

• Raz w roku – test funkcjonalny każdej czujki w obiekcie,
• Co 6 miesięcy – przegląd czujek w obiektach o dużym zapyleniu,
• Co miesiąc – test lokalny (np. wrażliwe strefy: garaże, piwnice, kuchnie przemysłowe),

Po każdym remoncie – kontrola czujek w strefach, gdzie wystąpiło pylenie lub zabrudzenie.

Dlaczego testy czujek są tak ważne?

Czujka jest najsłabszym punktem całego systemu PPOŻ — to ona ma jako pierwsza wykryć zagrożenie i uruchomić dalsze procedury. Nawet nowoczesne, certyfikowane urządzenia mogą:

• Ulec zabrudzeniu,
• Stracić czułość,
• Zostać zamontowane w niekorzystnym miejscu,
• Ulec awarii niewidocznej na co dzień.

Dlatego PN-EN 54 oraz dobre praktyki serwisowe wymagają okresowego testowania każdej czujki w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych.

Objawy niesprawnej czujki

Niesprawna czujka pożarowa może wykazywać następujące objawy: brak reakcji na test, słaby lub przerywany sygnał akustyczny, a także stale świecąca lub migająca dioda kontrolna. Czasami urządzenie wydaje pojedyncze dźwięki ostrzegawcze, które informują o niskim stanie baterii.
Wiele modeli czujek dymu jest zasilanych bateryjnie i działa niezależnie od sieci elektrycznej, co ma kluczowe znaczenie w razie awarii zasilania. Baterię w czujce dymu zaleca się wymieniać raz w roku lub natychmiast po pojawieniu się sygnału dźwiękowego o niskim poziomie energii.
Jeśli czujka nie reaguje na test pomimo wymiany zasilania, należy rozważyć jej wymianę.

Podsumowanie

Podsumowując, prawidłowe testowanie czujek pożarowych to proces, który wymaga zarówno odpowiedniego sprzętu, jak i wiedzy. Pozwala nie tylko spełnić wymogi formalne, ale przede wszystkim realnie ocenić, czy detektory zadziałają w sytuacji zagrożenia. Regularne, profesjonalne testy to najpewniejszy sposób, aby system pożarowy spełniał swoje zadanie – chronił ludzi i mienie, ostrzegając na czas. Jeśli testy wykonywane są rzetelnie, z użyciem właściwych narzędzi, można mieć pewność, że cały system działa tak, jak powinien.